بررسی سبک شناختی خطاب ندا در آیات مدنی

قرآن متنی زبانی است که می شاید از دیدگاه زبانی بررسی شود.متن نیز خود نیازمند پژوهشی سبک شناختی است تا خواستِ آفریننده اش را روشن سازد. لیک قرآن از ساز و کارهای سبک شناختی که در متون ادبی به کار می رود، پیروی نمی کند؛ چرا که متنی ادبی نیست، هر چند از دایره برخی معیارها و سنجه های سبک شناختی بیرون نمی رود مانند انگیزه های فرهنگی، زبانی و روانی مخاطب و ... .پژوهش های سبک شناختی از همان آغاز در بررسی های زبان پژوهان تازی درباره اعجاز قرآن رخ نمود و در نظریه نظم جرجانی که به یکپارچگی و پیوستار متن اشـاره دارد و بسیار به دیدگـاه ساخت گرایی نزدیک می نماید، برجسته گردید.سه گانه «پیام رسان- پیام- پیام گیر» بر کارکرد ارتباطی متن قرآن تأکید می کند و ندا و کارکرد ارتباطی آن در این میان ویژگی خاصی می یابد. ندا به تنهایی معنایی ندارد، بلکه مفهوم آن در بافت سخن و با توجه به شرایط زمانی و مکانی که در آیات مکی و مدنی نمودار می شود، روشن می گردد. شناخت آیات مکی و مدنی معیاری دقیق ندارد مگر متن و جداسازی دو روند رسالت و انذار در فرایند نبوت. با این حال، از نمایه های آیات مکی و مدنی که بر پایه احادیث سامان گرفته است، فراموش نباید کرد. پویایی ندا در متن معانی ویژه ای را به آن می بخشد که فـرا روی مخـاطب افقی معــرفتی را می گشاید، همچنان که مفاهیم استلزامی آن نیز این گونه اند. بررسی ندا در قرآن به نتایج بایسته ای در نخواهد رسید مگر با تکیه بر متن و پایبندی به آن. از این روی چیزی را بر متن نمی توان چیره ساخت و بر آن برتر نشاند، به وارونه برخی دیدگاه های تفسیری که در رویارویی با متن و روایات- هر چند صحیح و متواتر- متن را وامی نهند تا باستار و بیستار دیدگاهی مذهبی استوار و تأیید شود.